O 2 de outubro de 2017, a presidencia de Augas de Galicia declara a ALERTA no Sistema 1, cuxos proveedores de recursos hídricos son o río Verdugo e o seu afluente principal, o Oitavén. Dous meses máis tarde, o 1 de Decembro, a Xunta de Galicia e o Concello de Vigo pechan un acordo para: bombear auga desde o río Verdugo (350l/s) e reducir o caudal ecolóxico do río Oitaven 150l/s, a tramitar pola vía de Urxencia e sen facerse público en ningún momento o estado de EMERXENCIA. Con esta tramitación evitábanse trámites como: avaliación ambiental, información pública, avaliación estratéxica do proxecto ou expropiaciónes sen prezo xusto.
Neste contexto, desde O Colectivo A Rente do Chan-Pladever promovéronse unha serie de estudos que puxeron de manifesto que nas datas en que “pola urxencia”, para mellorar os niveis do encoro, a Administración autonómica accedía a reducir o caudal ecolóxico do río Oitaven 150l/s, cos caudais existentes no Río nese momento non sería posible.
Así mesmo, como resultado do estudo concluíuse que a alternativa do transvasamento non era sostible, nin ambiental, nin social, nin economicamente, e que incumpría os principios do Directiva Marco do Auga (2000), do Plan Hidrolóxico da demarcación hidrográfica Galicia Costa (2016), e mesmo do Plan de Seca de Galicia (2013).
Detallamos a continuación a xustificación da “insostenibilidad” deste proxecto.
Dende un punto de vista ambiental:
• A conca do Verdugo-Oitavén está severamente explotada sostendo cinco centrais hidroeléctricas e un gran encoro de abastecemento (Eiras) ademais doutras cinco captacións de auga para a poboación. Recibe ademais as augas residuais de cinco depuradoras.
• O caudal para detraer pola captación sería de 350l/s, caudal que en moitos casos é superior ao caudal ecolóxico de seca.
• O Verdugo, está empezando a recuperarse e gozar de mellor estado de saúde, visibilizando a súa recuperación con especies piscícolas emblemáticas como o salmón, a anguía, o reo e a lamprea. Ademais é o principal alimentador de sedimentos da enseada de San Simón, fundamental para o mantemento da riqueza marisqueira e o espazo de Rede Natura que forma na súa desembocadura. • As actuacións sobre as cabeceiras dos ríos e as zonas de brañeras nos montes das concas son descoñecidas e presentan unha deterioración importante.
A nivel social:
• Pon en perigo a subsistencia das familias que viven da pesca e o marisqueo na enseada de San Simón.
• Non se teñen en conta todos os axentes sociais para que sexan partícipes das posibles solucións a adoptar e ademais segue sen constituírse o Consello para o Uso Sostible da auga. É un proceso de resolución precipitada, escuro, sen participación, sen consenso. Non se respectaron os protocolos aconsellados polo Plan de Seca nas fases de PREARLERTA e non se adoptaron ningunha das medidas aconselladas para unha adecuada xestión do recurso auga.
• Encobre os problemas reais elo sistema de abastecemento: a salubridade e potabilidade do auga (problemas na ETAP Ou Casal) e problemas da rede de abastecemento (perdas na rede, falta de xestión…).
A nivel económico:
• Non é un investimento, é un gasto de 5 millóns de euros nunha obra provisional que non dá solución aos problemas reais.
• O investimento pasaría por: mellorar as instalacións actuais e implantar medidas para unha correcta xestión da auga. Isto permitiría dinamizar a economía e crear novos postos de traballo de longa duración.
En definitiva, concluíuse que non estabamos perante un problema volumétrico se non ante un problema de xestión que debe ser solucionado pola vía de estudos e auditoría técnicas e na que todos os actores implicados asuman a súa responsabilidade e respectando as directrices do marco normativo de aplicación.